การใช้ Big Data เพื่อเร่งความได้เปรียบในการแข่งขันให้แก่ธุรกิจที่ขับเคลื่อนด้วยทรัพย์สินทางปัญญาและนวัตกรรม

การยื่นจดทรัพย์สินทางปัญญานั้น มีแนวโน้มการเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพื่อตอบโจทย์ธุรกิจที่มีการใช้ทรัพย์สินทางปัญญา เช่น แบรนด์สินค้า หรือ นวัตกรรม เป็นเครื่องมือหลักในการขับเคลื่อนธุรกิจให้เติบโตและยั่งยืน จากสถิติที่เก็บโดยองค์กรทรัพย์สินทางปัญญาโลก หรือ WIPO การยื่นจดเครื่องหมายการค้าทั่วโลกนั่น เพิ่มขึ้น 13.5% จากปี 2015 ที่ 8,609,500 คำขอ เป็น 9,768,200 ในปี 2016 และคำขอรับสิทธิบัตร เพิ่มขึ้น 8.3% จาก 2,887,300 คำขอ ในปี 2015 เป็น 3,127,900 คำขอ ในปี 2016

คำขอรับสิทธิบัตรทั่วโลกปี 2015 : 2,887,300 คำขอปี 2016 : 3,127,900 คำขอ

คำขอรับจดเครื่องหมายการค้าทั่วโลกปี 2015 : 8,609,500 คำขอปี 2016 : 9,768,200 คำขอ

ดาว์นโหลภาพประกอบจาก pixabay.com

แน่นอนว่าประเทศจีน ที่เป็นมหาอำนาจใหม่ในเรื่องเศรษฐกิจและนวัตกรรมของโลกนั้นมีส่วนผลักดันแนวโน้มปริมาณการยื่นคำขอในช่วงเวลาดังกล่าว เพราะมีการยื่นจดทั้งเครื่องหมายการค้า และสิทธิบัตรเพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดดจาก 2,828,083 คำขอ เป็น 3,697, 916 คำขอ (30.8%) และ 1,101,864 คำขอ เป็น 1,338,503 คำขอ (21.5%) เรียกได้ว่าประมาณ 1 ใน 3 ของคำขอทั้งหมดของโลกมาจากประเทศจีน

ด้วยปริมาณคำขอที่เพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้มีข้อมูลใหม่ที่ต้องบันทึกอยู่ตลอดเวลา แต่ละประเทศจะมีการบันทึกข้อมูลของผู้ยื่นในประเทศของตนอย่างต่อเนื่อง ซึ่ง ณ ปัจจุบันมี Data ที่เก็บสะสมอยู่ขนาดใหญ่มากๆ ที่ยังค่อนข้างกระจัดกระจาย แต่ล้วนมีประโยชน์ต่อการนำมาใช้ประโยชน์ในการวางกลยุทธ์ให้แก่องค์กรของตน ทำให้มีผู้พัฒนาเครื่องมือการวิเคราะห์ทรัพย์สินทางปัญญา (Big Data IP Analytics) ใหม่ๆเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องเพื่อเป็นการตอบโจทย์ความต้องการของตลาด เช่น:

1. เพื่อตรวจอิสรภาพในการดำเนินกิจการ (Freedom to Operate: FTO) ซึ่งผู้ประกอบการส่วนใหญ่ไม่เคยทำ และไม่ทราบว่ามันคืออะไร การทำ FTO search คือการตรวจสอบดูว่าสินค้าที่คุณต้องการขายในท้องตลาดหรือแหล่งออนไลน์ต่างๆนั้นมีโอกาสไปเหมือนคล้ายและอาจเป็นการละเมิดแบรนด์ องค์ประกอบ รูปลักษณ์ หรือประโยชน์ใช้สอย ชองสินค้าอื่นที่มีการยื่นจดเครื่องหมายการค้าหรือสิทธิบัตรก่อนแล้วหรือไม่ เบื้องต้น วิธีการทำ FTO search คือการเข้าไปสืบค้นข้อมูลเครื่องหมายการค้า และสิทธิบัตร ในฐานข้อมูลในประเทศนั้นๆที่ต้องการนำสินค้าไปขาย เช่น ขายในจีนก็จำเป็นต้องสืบค้นฐานข้อมูลจีน ในไทยก็สืบค้นฐานข้อมูลไทย ซึ่งการใช้ Big Data Analytics ที่สามารถรวบรวมข้อมูลทรัพย์สินทางปัญญาจากทั่วโลกมาไว้ในฐานเดียวนั้น จะทำให้เห็นภาพชัดเจนขึ้นว่าสินค้าของเราสามารถบุกไปตลาดไหนได้โดยไม่มีความเสี่ยงในการละเมิดเครื่องหมายการค้า หรือสิทธิบัตรของผู้อื่น ทำให้เราวางแผนการผลิตและจำหน่ายได้ รวมถึงการยื่นจดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญาในประเทศต่างๆที่ยังมีโอกาสในการทำตลาดได้อย่างมั่นใจมากขึ้น
2. เพื่อการตรวจสอบการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาออนไลน์ (Online IP Infringement Monitoring) ซึ่งอิงตามแนวโน้มของการเติบโตของ e-commerce และ digital transformation ในหลายๆธุรกิจ ทำให้เกิดปัญหาในการโดนละเมิดแบรนด์สินค้า งานสร้างสรรค์ต่างๆ บนโลกออนไลน์มากขึ้นเรื่อยๆ จนทำให้บางแบรนด์ถึงกับต้องปิดตัวไป หรือว่าเปลี่ยนไปขายในตลาดต่างประเทศที่มีระบบการบังคับสิทธิที่ดีและมีประสิทธิภาพ ดังนั้น Big Data จะเข้ามามีบทบาทสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะในส่วนของการสร้างระบบ monitoring ที่สร้างเข้าไปดูดเพื่อเก็บข้อมูลมาวิเคราะห์ เช่น จากฐานข้อมูลเครื่องหมายการค้า จากแหล่ง social media ต่างๆ โดยเฉพาะพวกร้านขายของออนไลน์ใน facebook และ instagram รวมถึง e-commerce platforms ใหญ่ เช่น Lazada และ Amazon ที่สำคัญจะต้องมีวิธีในการทำระบบ online take-down & enforcement เพื่อกำจัดเว็บ ร้านออนไลน์ หรือข้อความนั้นลง เพื่อ ไม่ให้ผู้ขายของปลอม ของก๊อป หรือผู้ที่ละเมิด สามารถหาประโยชน์ต่อไปได้ การจดเครื่องหมายการค้าไว้อย่างเดียวไม่สามารถทำให้เจ้าของแบรนด์รู้ได้ว่ามีใครกำลังละเมิดแบรนด์ของตนอยู่ ทำให้เสียรายได้หรือมูลค่าแบรนด์ไปมากเท่าไหร่ ดังนั้น การปกป้องแบรนด์ที่ดีควรมีการตรวจสอบอย่างต่อเนื่องด้วยเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพ เหมือนกับการติดตั้ง CCTV ในสำนักงาน หรือบ้าน เพื่อตรวจสอบและปกป้องทรัพย์สินของตนจากโจรและขโมย
3. เพื่อใช้ในการสร้างนวัตกรรมใหม่ และหาตลาดที่เหมาะสมสำหรับนวัตกรรมของตน (Innovation Creation & Market Finding) ซึ่งจากการใช้เครื่องมือ Big Data Analytics ที่มีประสิทธิภาพ จะทำให้นวัตกรเห็นแนวโน้มนวัตกรรมที่ตนสนใจจากทั่วโลกว่ากำลังไปทิศทางไหน ขาขึ้นหรือลง วิเคราะห์คู่แข่งสำคัญเพื่อให้เห็นว่าจะออกสินค้าอะไรออกมาในตลาด จุดเด่นจุดด้อย รวมถึงส่วนที่ยังเป็นช่องว่างของนวัตกรรม (innovation whitespace) เพื่อทำให้เราสามารถพัฒนาสิ่งใหม่ๆที่ยังไม่มีใครทำ และยังสามารถวางกลยุทธ์จากข้อมูลที่ได้เพื่อสร้างพอร์ททรัพย์สินทางปัญญา (IP portfolio) ที่เป็นของเราเอง และมีความต้องการในตลาดสูง เช่น มีโอกาสในการขายหรืออนุญาตให้คู่แข่งใช้สิทธิของเราต่อได้ หรือเพื่อที่จะดึงดูดเงินทุนจาก Angels/VCs เนื่องจากนักลงทุนเหล่านี้ให้ความสำคัญกับธุรกิจที่มีทรัพย์สินทางปัญญาคุ้มครองอย่างมาก

ตัวอย่างและประโยชน์ของการใช้ Big Data ในธุรกิจที่ขับเคลื่อนด้วยทรัพย์สินทางปัญญาและนวัตกรรมยังมีอยู่อีกมากมาย ซึ่งผมและทีมงาน IDG ทุกคนสามารถให้คำปรึกษาเพิ่มเติมได้ และมี Big Data Solutions ใหม่ภายใต้แบรนด์ Enlightive® เพื่อประโยชน์ในการปกป้องและเพิ่มโอกาสให้ธุรกิจของคุณที่ตอบโจทย์ 3 ข้อ ที่ผมได้กล่าวมาข้างต้น

วีระเวช อรธนาลัย (กาย) กรรมการผู้จัดการ บริษัท อินเทลเล็คชวล ดีไซน์ กรุ๊ป จำกัด